ព្រះឧបាលិវង្ស ម៉ឹង សែស គណៈមហានិកាយ គឺជាអ្នកប្រាជ្ញសង្ឃមួយអង្គដ៏ឆ្នើមនៃព្រះពុទ្ធសាសនាកម្ពុជា។ ព្រះអង្គបានឧទ្ទិសជីវិតដើម្បីការពារនិងផ្សព្វផ្សាយព្រះធម៌ និងសន្តិភាព។ ព្រះអង្គសម្បូរទាំងការសិក្សា ការបដិបត្តិ ការស្ថាបនា និងសង្គមកិច្ច។ ជាពិសេស ព្រះអង្គមានជំនាញខ្ពស់ក្នុងភាសាបាលី និងវិន័យធម៌ ដែលជារឿងសំខាន់ក្នុងការពង្រឹងព្រះពុទ្ធសាសនា។
ព្រះអង្គមានភាពពិសេសក្នុងការបកស្រាយព្រះត្រៃបិដក និងធ្វើជាឃ្លាំងសព្ទ និងអដ្ឋកថាសម្រាប់សង្គីតិកាចារ្យ។
កំណើត និងការសិក្សា
- កើតនៅថ្ងៃអង្គារ ២ រោច ខែអាសាធ ឆ្នាំថោះ ត្រីស័ក ព.ស. ២៤៣៤ (គ.ស. ១៨៩០) នៅភូមិព្រៃម្លូ ឃុំក្រពុំឈូក ស្រុករមេញ ខេត្តតាកែវ។
- បិតា៖ ខែក ម៉ឹង
- មាតា៖ អ៊ុង ម៉ី ទី (ឧកញ្ញ៉ាពិភក្តិស្នេហាពិស្ណុលោក បាឡាត់ ខេត្តទ្រាំង កម្ពុជាក្រោម)
- អាយុ ១៧ ឆ្នាំ៖ បួសជាសាមណេរ នៅវត្តព្រៃម្លូ
- រៀនបរិយត្តិធម៌នៅវត្តអង្គពន្លឺ ខេត្តកំពត ចំនួន ៣ ឆ្នាំ
ការបំពេញភិក្ខុ និងសិក្សាបន្ថែម
- អាយុ ២០ ឆ្នាំ៖ បំពេញជាភិក្ខុ នៅវត្តព្រៃម្លូ
- សិក្សាបន្ថែមនៅវត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ ជាមួយគ្រូសង្ឃឆ្នើមៗជាច្រើន
- ព.ស. ២៤៥៦៖ ប្រឡងបានជាមហា ៤ ប្រយោគ
អាជីពជាសង្ឃ និងការបង្រៀន
- ព.ស. ២៤៥៩៖ ជាព្រះអាចារ្យបង្រៀននៅវត្តជ័យនាទី ខេត្តកំពង់ចាម
- បង្រៀនរយៈពេល ៦ ឆ្នាំ បោះពុម្ពសៀវភៅធម៌ផ្សេងៗ
- ត្រឡប់ទៅជាចៅអធិការវត្តព្រៃម្លូរយៈពេល ៩ ឆ្នាំ
កិច្ចការសង្គម និងបដិសេធកម្ម
- ព.ស. ២៤៧៤៖ ចូលជាក្រុមជំនុំប្រែព្រះត្រៃបិដក ក្នុងពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ
- ព.ស. ២៤៧៧៖ ទទួលសញ្ញាបត្រពីមេទ័ពគីសា
- ព.ស. ២៤៨៤៖ ទទួលគ្រឿងឥស្សរិយយសមេដាយ មុនីសារភណ្ឌ ព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុប្រគេន
ស្នាដៃសំខាន់ៗ
- កសាងព្រះចេតិយ ព្រះវិហារ និងខឿនវិហារវត្តព្រៃម្លូ
- តែងនិពន្ធសៀវភៅចំនួន ១៧ ចំណងជើង រួមមាន៖
- អភិធានប្បទីបិកា
- សង្ឃកម្មកថា (ភាគ ១ និង ២)
- ព្រហ្មចរិយកថា
- សុបិននិមិត្ត ១៦
- ពោធិបក្ខិយធម៌ ៣៧ ប្រការ
- និងសៀវភៅផ្សេងៗទៀត
មរណភាព
ព្រះអង្គបានអនិច្ចភាពនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ៧ កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំច ទោស័ក ព.ស. ២៥១៤ (១១ មិថុនា ១៩៧០) វេលាម៉ោង ១៩:២៥ នាទី ក្នុងព្រះជន្មាយុ ៨០ ព្រះវស្សា ដោយជរាពាធ នៅកុដិវត្តមហាមន្ត្រី។
